Rozwój mowy dzieci w wieku przedszkolnym
Rozwój mowy dzieci w wieku przedszkolnym
Rozwój mowy jest skorelowany z ogólnym rozwojem psychoruchowym dziecka. Ważne jest, aby obserwować jak rozwija się dziecko we wszystkich sferach. Przyczyną problemów z mową mogą być opóźnienia lub zaburzenia w innych sferach rozwoju.
Jakie umiejętności kolejno osiągają dzieci?
2 lata - 2 i pół roku
rozwój ogólny
dziecko biega, ale przewraca się przy gwałtownych zwrotach; może szybko przechodzić od siedzenia do stania i odwrotnie; chodzi po schodach w górę i w dół, dostawiając jedną nogę do drugiej; uczy się jeździć na trójkołowym rowerku
lubi przesypywać i przelewać różne produkty z jednego pojemnika do drugiego; samodzielnie rozbiera się i potrafi założyć niektóre części ubrania
samodzielnie je, ale powoli
nawiązuje kontakty z rówieśnikami; uważnie przysłuchuje się rozmowom i próbuje brać w nich udział
mowa
słownik dziecka zawiera więcej niż 50 słów (niektóre dzieci potrafią nazwać wszystkie przedmioty z otoczenia); używa słowa "ja", rozróżnia ja - ty; pojawiają się liczebniki
łączy wyrazy ze sobą w kombinacje 2-wyrazowe; pojawiają się zdania
zadaje dużo pytań; można prowadzić z nim proste rozmowy
2 i pół roku - 3 lata
rozwój ogólny
dziecko podskakuje obunóż; stoi na jednej nodze ok. 2 sekundy; robi kilka kroków na palcach, jest stale w ruchu; ruchy stają się bardziej płynne i ostrożne
może poruszać poszczególnymi palcami; znacznie udoskonala się manipulacja przedmiotami; buduje wieżę z 6 klocków; potrafi chwytać rękami miękką lub dmuchaną piłkę
dostrzega, że coś jest krótsze lub dłuższe, większe lub mniejsze
lubi bawić się w przyporządkowywanie przedmiotów i tworzy ciągi z zabawek, np. ustawia samochodziki w rzędy i sortuje pluszaki
mowa
zasób słownictwa powiększ się z dnia na dzień
wypowiedzi zawierają co najmniej 2 wyrazy, wiele składa się z 3 -5 wyrazów; mowa jest jeszcze niezbyt zrozumiała
wypowiedzi nastawione są na komunikowanie się z innymi, brak zrozumienia ze strony dorosłych jest dla dziecka frustrujący
charakterystyczna dziecięca gramatyka
dziecko rozumie to, co się do niego mówi
3 lata - 4 lata
rozwój ogólny
przechodzi na palcach ok. 3 metrów; płynnie biega z przyspieszaniem i zwalnianiem, bez trudności pokonuje ostre zakręty
chodzi po schodach, stawiając nogi naprzemiennie
skacze na odległość ok. 30 centymetrów; chętnie i zręcznie gimnastykuje się, wspina i balansuje na murkach
lubi tańczyć i uczy się jeździć na hulajnodze
wycina nożyczkami duże kształty, potrafi ulepić z plasteliny proste, rozpoznawalne figury, rysuje ludziki najczęściej w postaci głowonogów (ręce wystają prosto z głowy)
zna liczebniki do 10, ale nie musi umieć wymienić ich we właściwej kolejności; wszystko liczy
samo odpina guziki i suwaki
dostrzega detale na obrazkach; obserwuje otoczenie i rozróżnia na przykład, jakie stworzenia latają, a jakie pełzają
mowa
słownik dziecka zawiera ok. 1000 słów, używa pojęć nadrzędnych, jak "zabawki", "ubrania"
złożoność gramatyczna wypowiedzi jest taka, jak w potocznej mowie dorosłych, nadal jednak zdarzają się błędy
poprawnie wymawia: samogłoski ustne (a, e, i, o, u, y), półspółgłoski (j, ł), spółgłoski: h, f, w, t, d, p, b, m, n, ń; może występować niepełna dźwięczność spółgłosek dźwięcznych
wypowiedzi są w ok. 80% zrozumiałe nawet dla obcych
opowiada o przygodach we właściwej kolejności
myśli są często szybsze niż mowa, więc czasami zaczyna się jąkać (zwykle to szybko mija)
4 lata - 5 lat
rozwój ogólny
dziecko skacze na jednej nodze; chodzi po linii prostej, całkiem dobrze utrzymuje równowagę
łapie oburącz piłkę rzuconą z odległości nawet 4 metrów
sprawnie posługuje się nożem i widelcem oraz nożyczkami; nawleka małe koraliki
rysując, trzyma ołówek chwytem trzypunktowym i kreśli linie ukośne, które przedstawiają np. dachy, ubrania
ustala się dominująca strona ciała: wyraźnie uprzywilejowane są jedna ręka, noga, jedno oko i ucho
coraz większa potrzeba przebywania z innymi dziećmi; duże znaczenie ma nauka zachowań w grupie: czekania, dzielenia się, oddawania czegoś, zwracania uwagi na innych
dziecko rozumie bardziej abstrakcyjne związki, interesuje się procesami społecznymi i fizykalno - technicznymi (np. porodem, śmiercią, dlaczego samochód jedzie); ma lepsze rozeznanie w stosunkach społecznych, wie, że nie wolno bić innych, dzieli się z przyjacielem, interesuje się swoją przeszłością i przyszłością; coraz lepiej planuje swoje działania i mówi, co zrobi
mowa
w wieku 5 lat używa ok. 2000 słów
rozumie dłuższe bajki i opowiadania
mówi poprawnym językiem
4- latek nie powinien zamieniać "k, g" na "t, d" i odwrotnie; może zamieniać "sz, ż, cz, dż" oraz "s, z, c, dz" na "ś, ź, ć, dź" a "r" na "l"
5 lat - 6 lat
rozwój ogólny
dziecko chętnie bawi się na dworze, rywalizuje z innymi dziećmi, zna dość dobrze różne gry zespołowe w piłkę
umie samo zasznurować buty
potrafi odrysować małe, ciągłe wzory jak pętelki lub fale (przygotowuje się do nauki pisania)
potrafi liczyć do 10
jego obrazki zawierają więcej szczegółów
zdolność koncentracji jest wystarczająca do podjęcia nauki w szkole
mowa
odpowiada na pytania całymi zdaniami; coraz lepiej wyraża własne uczucia słowami (nie płacze od razu, ale mówi, dlaczego jest smutne)
chętnie uczy się wierszy na pamięć
poprawna wymowa głosek "s, z, c, dz"
6 lat - 7 lat
rozwój ogólny
dziecko skacze jak pajacyk przez 10 sekund (to ćwiczenie pozwala wykryć zaburzenia koordynacji ruchów)
skacze na jednej nodze 5 metrów
chwyta piłkę rzucaną z różnych kierunków
odróżnia prawą stronę od lewej
układa w odpowiedniej kolejności historyjkę obrazkową co najmniej z 4 części i opowiada ją
mowa
pod koniec wieku przedszkolnego dziecko rozumie kilkanaście tysięcy słów; posługuje się pojęciami odnoszącymi się do czasu, takimi jak: "przedwczoraj" , "w przyszłym tygodniu", "pojutrze"; używa czasu teraźniejszego, przeszłego i przyszłego
dzięki większemu doświadczeniu językowemu maleje liczba nieprawidłowych gramatycznie wypowiedzi
opanowuje wymowę wszystkich głosek języka polskiego
do 10. roku życia mowa dziecka będzie nabierała cech mowy dojrzałej.